W „Zeszytach Prawniczych” nr 16.4 z 2016 roku ukazał się artykuł dr hab Karola Łopateckiego pt. Zawłaszczenie nieruchomości na przykładzie działań wojennych z początku XVII wieku w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Z badań nad prawem zdobyczy wojennej w epoce nowożytnej. Artykuł powstał wokół odkrytej przez Autora protestacji Stanisława Galińskiego wniesionej 8.11.1611 roku do grodu brańskiego w województwie podlaskim. Za łaskawą zgodą Autora publikuję ten dokument, jednocześnie odsyłając do całości artykułu (link).
JB
===================================================
Нацыянальны гістарычны архіў Беларусі, f. 1708, 27, k. 232-232v.
Protestację wpisaną do księgi grodzkiej ziemi bielskiej publikuję według instrukcji wydawniczej opracowanej w zespole pod kierownictwem Kazimierza Lepszego [patrz przypis u dołu]. W aneksie zrezygnowano z umieszczania przypisów merytorycznych, gdyż cały dokument został szczegółowo omówiony w artykule. Prawy górny róg karty na której umieszczono protestację jest zniszczony, dlatego w tekście, w kilku miejscach występują luki.
[k. 232] Do urzędu i akt grodzkich starościech brańskich przyszedszy oczywiście urodzony Stanisław Galiński, towarzysz wojska króla Je[go] M[o]ści na Smoleńsku będączego, żałobliwie uskarżał się i oświadczał na slachetnego Jana Roskowskiego, thowarzysza z roty jaśnie wielmożnego Jego Mości Pana wojewody brasławskiego o to, iż on umyślnie i gwałtownie najachawszy z czeladzią swą w wielkiej gromadzie ludzi na derewnią moją Brolinkowo w Smoleńs[z]czyźnie, którąm ją zaraz od przyścia z królem Je[go] M[o]ścią pustą zajachał przez czeladź swą i onem trzymał i używał spokojnie i zasiewki wszelakie zbożem swoim zasianą, czeladź tam z niemałem kos[z]tem chowając z końmi i z dobytkiem swoim własnym. Tamże wzwyż pomieniony Jan Roskowski Moskalików wyrostków dwóch Wasiela i Jakuba, trzeciego chłopię mniejsze Iwaśka przez s[z]turm zamku smoleńskiego wziętego i Moskiewkę matronę Ksiewkę pod Wiaźmią wziętą i drugą dziewkę Maskę z zamku w s[z]turmie smoleńskim wziętą, którem jak tam, w tej derewni, w dworze swym, przy swej czeladzi polskiej chował, ze wszelką odzieżą pobrał. Tamże na temże dworze klac[z] mi robotnych dwie – rydzą i płową – którem było lat po półtrzecia. Także o poddanych moich w tejże derewni: Makara i Iwana przez mię osadzonych, dwie klaczy robotne któremi ja ich założył dla roboty. Nadto w dworze owiec czworo, kurów albo kokoszy trzydzieści jedna, które kokoszy z osobna każda onego czasu płaczono po groszy 16. Do tego tamże z ogroda [o]wego, ogrodne rzeczy, którem ja za pieniądze swe pokupiwszy zasiał i zaprawił, to jest kapusty [k. 232v] zagonów dziewięć, pastarnaku zagonów dwa, konopie któr[ej posiano] półbeczki, len którego posiano półćwierci, rzepy ogród. A w […]cze derewni żyta kop 30, owsa którego posiano beczek […]ty z tego zasiewu wymłócił go beczek 45, tatarki [któ]rej było wysiano beczek półtory niwe kazał wykosić. Ps[z]enicze niw dwi[e] wysiano było, na to ćwierci dwie miary wileńskiej, siana w gumnie przez czeladź moją sprzątnionego i kosami mojemi nakoszonego kolas 100, nadto do roboty kolas c[z]tery, chomątów ośmiory. Także też i o tech poddanech moich ich własne zasiewki i klacze ich własne z inszemi własnościami ich gwałtownie pobrał i wszystko osiadł, a gwałtownie czeladź moją wygnawszy z tej derewni i pose[s]ji dawnej gwałtownie posiadł wszystkie prawie pożytki odjąwszy niedbając nic na listy hetmańskie, na zwierzchność króla Je[go] Mości ani też na dekret sądu wojskowego. Za czem ja będącz przezen na wszystkiem, w żywności i w tej własności mej, na którąm wiele pieniędzy, medi własnych nałożył i zdrowie ważył zebrany gwałtownie mając stąd s[z]kody na półtora tysiącza złotych, nie mającz się dalej w służbie króla Jego Mści o czem ciągnąć, musiałem poczet zwieść z wielką moją s[z]kodą, o czem itens atq itens oświadczam się chcząc z niem prawnie o to czynić.
[*] Instrukcja wydawnicza dla źródeł historycznych od XVI do połowy XIX wieku, red. K. Lepszy, Wrocław 1953.
